Ημέρα μνήμης και δόξας είναι η 18η Οκτωβρίου για τη Λαμία και τους κατοίκους της, καθώς εορτάζεται η απελευθέρωση της πόλης από τον γερμανικό ζυγό και ο τερματισμός της μακράς κατοχικής περιόδου με την ευόδωση των αγώνων για εθνική ανεξαρτησία. Τιμάται επίσης η μνήμη του Προστάτη της πόλης Ευαγγελιστή Λουκά, ο οποίος υπήρξε κορυφαία μορφή της χριστιανικής πίστης και κοσμοθεωρίας.
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς είχε καταγωγή από την Αντιόχεια της Συρίας και κατηχήθηκε στον χριστιανισμό από τον Απόστολο Παύλο. Συνέγραψε το τρίτο κατά σειρά Ευαγγέλιο της Καινής Διαθήκης, καθώς και τις πράξεις των Αποστόλων, γεγονός το οποίο τον κατατάσσει ανάμεσα στις πλέον φωτισμένες μορφές της πίστης μας. Ο εορτασμός της μνήμης του Προστάτη της Πόλης συμπίπτει χρονικά με το ορόσημο του τέλους της γερμανικής κατοχής στη Λαμία, χάριν του οποίου του έχει αποδοθεί και το προσωνύμιο «Ελευθερωτής».
Η συμβολή της Ελλάδας στον συμμαχικό αγώνα για τη νίκη εναντίον του ναζισμού και του φασισμού υπήρξε καθοριστική, με τη χώρα μας να θρηνεί περίπου 90.000 νεκρούς στρατιωτικούς και 350.000 νεκρούς αμάχους πέραν των τραυματισμένων, των αναπήρων και των εξόριστων. Ως Φθιωτείς, οφείλουμε να είμαστε ιδιαιτέρως περήφανοι που, στην ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της άνισης μάχης εναντίον του ολοκληρωτισμού, η Λαμία κατέχει μία ξεχωριστή θέση σε επίπεδο συμβολισμού αλλά και ουσίας.
Εκφράζεται συχνά η άποψη ότι η Εθνική Αντίσταση έχει ως «πρωτεύουσά» της τη Λαμία κυρίως με αφορμή την έντονη δραστηριοποίηση των αντιστασιακών ομάδων στην ευρύτερη περιοχή. Κορωνίδα της αντιστασιακής δράσης αποτέλεσε η ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου στις 25 Νοεμβρίου 1942. Η συγκεκριμένη ηρωική πράξη συνιστά, έως και σήμερα, κορυφαίο παράδειγμα εθνικής συμφιλίωσης και ομόνοιας καθώς συμμετείχαν τόσο ο ΕΛΑΣ υπό τον Άρη Βελουχιώτη όσο και ο ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα, με την ταυτόχρονη εμπλοκή αγγλικών δυνάμεων υπό τους Έντι Μάγιερς και Κρις Γουντχάους.
Οι αντιστασιακές οργανώσεις συνετέλεσαν αποφασιστικά στην απελευθέρωση της χώρας, αλλά και στην τελική νίκη των Συμμάχων επί του Άξονα. Δίπλα στο Στάλινγκραντ ή στο Ελ Αλαμέιν, κάποιος μπορεί να αναγνωρίσει τη συμβολή ένοπλων ομάδων, οι οποίες συγκροτήθηκαν και έδρασαν επιτυχώς κυρίως στη Γιουγκοσλαβία και στην Ελλάδα. Μπορεί ακόμη να αντικρίσει τα δεκάδες μαρτυρικά χωριά ανά την επικράτεια, τα οποία αποτελούν μνημεία της βαρβαρότητας και θηριωδίας των γερμανικών στρατευμάτων.
Η ημέρα της απελευθέρωσης της Λαμίας ακολουθείται από τον ιστορικό λόγο του Άρη Βελουχιώτη για το τέλος του αντάρτικου και την επόμενη ημέρα για τη χώρα. Το μήνυμα ήταν ευδιάκριτο και συμπυκνώθηκε στη φράση του: «Καλύτερα να γινότανε το παν ένα μπουρλότο, παρά να υποταχθούμε στους καταχτητές». Ο Βελουχιώτης περιέγραψε με ενάργεια το ιστορικό διακύβευμα της απελευθέρωσης από τα δεσμά. Για τον ίδιο, το τέλος της Κατοχής όφειλε να συνδεθεί με το τέλος κάθε είδους υποταγής, η οποία χρονολογείτο από την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης.
Είναι ευρέως αναγνωρισμένο ότι η τριβή των υπέρτερων γερμανικών δυνάμεων, η δέσμευση δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών στο ελληνικό έδαφος και η απεμπλοκή τους από το θερμό γερμανοσοβιετικό μέτωπο αποτέλεσαν την κληρονομιά της Ελληνικής Αντίστασης. Ό,τι σήμερα θεωρούμε δεδομένο, ήτοι η ελευθερία, η ανεξαρτησία και η λαϊκή κυριαρχία συνιστούν απότοκα σκληρών αγώνων για την αποστολή του μηνύματος μη αποδοχής της μοίρας του ναζισμού, του ρατσισμού, του ολοκληρωτισμού, της καταπίεσης και της μισαλλοδοξίας.
Το κεκτημένο της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών της Ευρώπης έχει τις ρίζες του σε «μικρές» πράξεις μεγάλης αξίας, γεγονός το οποίο αναδεικνύει τη διαχρονικότητα του μηνύματος που στέλνουν. Η 18η Οκτωβρίου είναι ημέρα γιορτής και μνήμης πρωτίστως για τους Λαμιώτες αλλά και για όλους τους δημοκρατικούς πολίτες της χώρας. Είναι ημέρα τιμής και δόξας προς όλους όσους πολέμησαν για τα ιδανικά της ελευθερίας.
Εφημερίδα ‘The Hellenic Mail’, 20/10/2017